Trong những trường hợp đã có quyết định xử phạt vi phạm hành chính nhưng cá nhân, tổ chức vi phạm không tự nguyện chấp hành thì có thể bị áp dụng biện pháp cưỡng chế theo quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012, sửa đổi, bổ sung năm 2020. Sau đây là các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính được áp dụng:

1. Khi nào cá nhân, tổ chức bị áp dụng biện pháp cưỡng chế?

Theo khoản 43 Điều 1 Luật Xử lý vi phạm hành chính sửa đổi, bổ sung năm 2020, cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt được áp dụng trong các trường hợp sau đây:

- Cá nhân, tổ chức bị xử phạt vi phạm hành chính không tự nguyện chấp hành quyết định xử phạt theo quy định tại Điều 73 Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012;

- Cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính không tự nguyện hoàn trả kinh phí cho cơ quan đã thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả theo quy định tại khoản 5 Điều 85 Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012.

Đồng thời, khoản 1 Điều 2 Nghị định 166/2013/NĐ-CP 12/11/2013 của Chính phủ quy định về cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính cũng quy định các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính được áp dụng đối với “Cá nhân, tổ chức Việt Nam; cá nhân, tổ chức nước ngoài bị xử phạt vi phạm hành chính đã quá thời hạn chấp hành hoặc quá thời hạn hoãn chấp hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính hoặc đã quá thời hạn chấp hành quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả do vi phạm hành chính gây ra mà không tự nguyện chấp hành.

Trường hợp điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác thì thực hiện theo điều ước quốc tế đó”.

Ảnh minh họa về cưỡng chế tháo dỡ công trình xây dựng trái phép

2. Các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính

Các biện pháp cưỡng chế được quy định tại Khoản 2 Điều 86 Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012. Cụ thể:

2.1 Khấu trừ một phần lương hoặc một phần thu nhập, khấu trừ tiền từ tài khoản của cá nhân, tổ chức vi phạm

* Khấu trừ một phần lương hoặc một phần thu nhập

Đối tượng áp dụng biện pháp cưỡng chế khấu trừ một phần lương hoặc một phần thu nhập được xác định theo Điều 8 Nghị định 166/2013/NĐ-CP, bao gồm:

 (1) Cá nhân bị cưỡng chế là cán bộ, công chức hoặc cá nhân đang làm việc được hưởng tiền lương hoặc thu nhập tại một cơ quan, đơn vị, tổ chức.

(2) Cá nhân bị cưỡng chế đang được hưởng bảo hiểm xã hội.

Việc khấu trừ một phần lương hoặc một phần thu nhập có thể tiến hành nhiều lần, tỷ lệ áp dụng khấu trừ theo Điều 11 Nghị định 166/2013/NĐ-CP như sau:

(1) Đối với tiền lương, bảo hiểm xã hội tỷ lệ khấu trừ mỗi lần không quá 30% tổng số tiền lương, bảo hiểm xã hội được hưởng.

(2) Đối với những khoản thu nhập khác, tỷ lệ khấu trừ mỗi lần không quá 50% tổng số thu nhập.

2. Các biện pháp cưỡng chế bao gồm:

a) Khấu trừ một phần lương hoặc một phần thu nhập, khấu trừ tiền từ tài khoản của cá nhân, tổ chức vi phạm;

b) Kê biên tài sản có giá trị tương ứng với số tiền phạt để bán đấu giá;

c) Thu tiền, tài sản khác của đối tượng bị cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính do cá nhân, tổ chức khác đang giữ trong trường hợp cá nhân, tổ chức sau khi vi phạm cố tình tẩu tán tài sản.

d) Buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả quy định tại khoản 1 Điều 28 của Luật này.

* Khấu trừ tiền từ tài khoản

Đối tượng áp dụng theo Điều 13 Nghị định 166/2013/NĐ-CP, cụ thể: Đối tượng bị áp dụng biện pháp cưỡng chế khấu trừ tiền từ tài khoản là tổ chức, cá nhân không tự nguyện chấp hành quyết định xử phạt, quyết định khắc phục hậu quả, không thanh toán hoặc thanh toán chưa đủ chi phí cưỡng chế mà có tiền gửi tại tổ chức tín dụng ở Việt Nam.

Thủ tục thu tiền khấu trừ một phần lương hoặc một phần thu nhập, khấu trừ tiền từ tài khoản được quy định tại Điều 17 Nghị định 166/2013/NĐ-CP

2.2 Kê biên tài sản có giá trị tương ứng với số tiền phạt để bán đấu giá

Căn cứ Điều 18 Nghị định 166/2013/NĐ-CP, đối tượng áp dụng gồm:

(1) Cá nhân không được hưởng tiền lương, thu nhập hoặc bảo hiểm xã hội tại một cơ quan, đơn vị, tổ chức và không có tài khoản hoặc số tiền gửi từ tài khoản tại tổ chức tín dụng không đủ để áp dụng biện pháp khấu trừ tiền từ tài khoản.

(2) Tổ chức không có tài khoản hoặc số tiền gửi từ tài khoản tại tổ chức tín dụng không đủ để áp dụng biện pháp khấu trừ tiền từ tài khoản.

Chỉ được kê biên tài sản của cá nhân, tổ chức bị cưỡng chế tương ứng với số tiền đã ghi trong quyết định xử phạt, quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả và chi phí cho việc tổ chức thi hành cưỡng chế.

Những tài sản không được kê biên: Theo quy định tại Điều 19 Nghị định 166/2013/NĐ-CP, có 6 loại tài sản không được kê biên như sau:

(1) Nhà ở duy nhất của cá nhân và gia đình người bị cưỡng chế có diện tích tối thiểu theo quy định của pháp luật về cư trú.

(2) Thuốc chữa bệnh, lương thực, thực phẩm phục vụ nhu cầu thiết yếu cho cá nhân bị cưỡng chế và gia đình họ sử dụng.

(3) Công cụ lao động, đồ dùng sinh hoạt thông thường cần thiết cho cá nhân bị cưỡng chế và gia đình họ sử dụng.

(4) Đồ dùng thờ cúng; di vật, huân chương, huy chương, bằng khen.

(5) Tài sản phục vụ quốc phòng và an ninh.

(6) Tài sản đang được cầm cố, thế chấp hợp pháp.

2.3 Thu tiền, tài sản của đối tượng bị cưỡng chế do cá nhân, tổ chức khác đang giữ trong trường hợp cá nhân, tổ chức sau khi vi phạm cố tình tẩu tán tài sản

Việc cưỡng chế thu tiền, tài sản của đối tượng bị cưỡng chế do tổ chức, cá nhân khác (sau đây gọi chung là bên thứ ba) đang giữ được áp dụng khi có đủ các điều kiện quy định tại Điều 28 Nghị định 166/2013/NĐ-CP, cụ thể:

- Người có thẩm quyền ra quyết định cưỡng chế không áp dụng được hoặc đã áp dụng các biện pháp cưỡng chế quy định tại Mục 1, 2 và 3 Chương II Nghị định 166/2013/NĐ-CP nhưng vẫn chưa thu đủ số tiền phạt, chưa thanh toán hoặc thanh toán chưa đủ chi phí cưỡng chế.

- Người có thẩm quyền ra quyết định cưỡng chế có căn cứ xác định bên thứ ba đang giữ tiền, tài sản của đối tượng bị cưỡng chế.

2.4 Buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả quy định tại khoản 1 Điều 28 của Luật Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012

Các biện pháp khắc phục hậu quả:

(1) Buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu;

(2) Buộc tháo dỡ công trình, phần công trình xây dựng không có giấy phép hoặc xây dựng không đúng với giấy phép;

(3) Buộc thực hiện biện pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường, lây lan dịch bệnh;

(4) Buộc đưa ra khỏi lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam hoặc tái xuất hàng hoá, vật phẩm, phương tiện;

(5) Buộc tiêu hủy hàng hóa, vật phẩm gây hại cho sức khỏe con người, vật nuôi, cây trồng và môi trường, văn hóa phẩm có nội dung độc hại;

(6) Buộc cải chính thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn;

(7) Buộc loại bỏ yếu tố vi phạm trên hàng hoá, bao bì hàng hóa, phương tiện kinh doanh, vật phẩm;

(8) Buộc thu hồi sản phẩm, hàng hóa không bảo đảm chất lượng;

(9) Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện vi phạm hành chính hoặc buộc nộp lại số tiền bằng trị giá tang vật, phương tiện vi phạm hành chính đã bị tiêu thụ, tẩu tán, tiêu hủy trái quy định của pháp luật;

(10) Các biện pháp khắc phục hậu quả khác do Chính phủ quy định./.