Vào sáng ngày mồng 1 Tết Nguyên Đán hàng năm, Người Dao đỏ ở Bản Huổi Sâu, xã Pa Tần thường nhuộm trứng thành màu đỏ sẫm làm quà mừng tuổi con cháu với mục đích gọi hồn cho trẻ nhỏ trong một năm qua, chúc phúc cầu may cho một năm mới…

Những ngày Tết, đứa trẻ nào ở trong bản cũng có quà lì xì đó là trứng đỏ

Người Dao đỏ ở Bản Huổi Sâu, xã Pa Tần đã sinh sống từ nhiều thế hệ đến nay có 97 hộ, với 4 dòng họ cùng chung phong tục tập quán với nhiều văn hóa đặc sắc trong những ngày Lễ, Tết, cưới hỏi, thờ cúng như: Tục nhuộm trứng đỏ, Lễ cấp sắc, Tết nhảy lửa, cúng cơm mới, cúng cho phụ nữ có thai, cúng đền thờ thổ địa...  Trong đó, dịp Tết cổ truyền hàng năm không thể thiếu phong tục nhuộm trứng đó vào sáng ngày mồng 1. Người Dao đỏ có quan niệm màu đỏ tượng trưng cho hạnh phúc, sung túc, may mắn. Quả trứng tròn là biểu tượng của sự đầy đủ, vẹn toàn, viên mãn và mong muốn cuộc sống yên ấm. Do đó, nhuộm trứng là một trong những phong tục đã được truyền từ lâu đời, không thể thiếu trong dịp tết.. Vào sáng mồng 1 Tết các bậc cha mẹ, ông bà sẽ nhuộm trứng tặng cho con cháu trong gia đình. Con cháu trong gia đình được lì xì bằng trứng đỏ là những người chưa lập gia đình. Tùy theo điều kiện của từng gia đình mà mỗi người có thể được lì xì từ 1 đến 2 quả trứng.  

Để nhuộm trứng, các gia đình thường sẽ đếm số lượng con cháu trong nhà để  mua, hay chọn trứng gà/vịt nhà nuôi được cất cẩn thận để sáng mồng 1 Tết dậy sớm luộc trứng. Màu để nhuộm trứng, ngày xưa là do các ông bà tự vào rừng tìm lấy rễ của một loại cây dùng để nhuộm màu, đem về rửa sạch và nấu sôi để tạo ra loại dung dịch màu đỏ và có độ bám dính, còn giờ mua phẩm màu từ các khu chợ. Quy trình nhuộm trứng khá là đơn giản, chỉ cần luộc chín trứng, sau đó đem nhuộm vào dung dịch phẩm màu đỏ.  Chị Chảo Mể Liềm, bản Huổi Sâu, xã Pa Tần cho biết: Trước tôi còn nhỏ ở với bố mẹ, dịp Tết là được bố mẹ nhuộm trứng đỏ cho, giờ tôi lấy chồng có hai đứa con rồi nên năm nào cung tự chuẩn bị trứng, phẩm màu để nhuộm trứng cho các con để gọi hồn cho con nhỏ, để con ngoan khỏe, một phần cũng để con có đồ chơi Tết như các bạn trong bản.

Chị Chảo Mể Liềm đang đan giọ bằng sợi chỉ để đựng trứng cho con đeo

Trứng sau khi được nhuộm đỏ, sẽ được đựng trong các giỏ được đan bằng sợi chỉ hoặc túi bóng. Giọ đan theo chiều đầu nhỏ của quả trứng quay lên trên đầu to. Với bàn tay khéo léo của phụ nữ Dao đỏ, khi đan xong chiếc giọ, trứng đã nhuộm đỏ sẽ cho vào giọ buộc chặt 2 đầu lại. Có nhiều cách để đan giỏ khác nhau, miễn sao giỏ trứng không làm tuột trứng, sau khi đan xong thì phần dây dài để đeo vào cổ, tránh rơi vỡ.

Những quả trứng được đựng trong giọ được đan bằng sợi chỉ để cho con mang bên người suốt thời gian Tết

Để hiểu thêm về tục nhuộm trứng của người Dao Đỏ ở Huổi Sâu. Cụ Chảo Tràn Phin, 80 tuổi già làng duy nhất của bản chia sẻ: Tục nhuộm trứng đỏ của dân tộc Dao đỏ chúng tôi, riêng ở Huổi Sâu, không biết nguồn gốc ra đời như thế nào, nhưng thế hệ tôi biết thì đã được ra đời duy trì từ rất lâu đời, Tết là phải nhuộm để cho con cháu, để gọi hồn cho con cháu theo phong tục của dân tộc,cầu mong cho con cháu khỏe mạnh chăm ngoan trong một năm mới. 

Những quả trứng gà đã được nhuộm đỏ

Trong xu thế hội nhập, tiến trình phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội tạo ra sự giao thoa mạnh mẽ giữa các mảng văn hóa dân tộc, giữa văn hóa hiện đại với văn hóa dân gian. Tuy nhiên, phong tục nhuộm trứng đỏ của người Dao đỏ ở Huổi Sâu vẫn được lưu truyền và phát huy góp phần làm đa dạng và phong phú hơn văn hóa của cộng đồng Dao đỏ ở Huổi Sâu./.