“Sáu tháng đầu năm 2018, Nậm Pồ có hơn 800 trẻ em dưới 6 tuổi đi khám chữa bệnh không có thẻ bảo hiểm y tế”, đó là con số mà đồng chí Giám đốc Trung tâm y tế huyện Nậm Pồ, Nguyễn Văn Mạnh đưa ra tại buổi làm việc giữa lãnh đạo UBND huyện với cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh Điện Biên và các đơn vị liên quan.

 Trung tâm y tế huyện vẫn đang khám và điều trị bệnh cho rất nhiều trẻ dưới 6 tuổi không có thẻ BHYT

Trước hết, để trẻ được cấp thẻ, đó là trách nhiệm của gia đình. Bố mẹ trẻ khi sinh con ra phải biết đi đăng kí để trẻ thụ hưởng các chính sách xã hội. Tiếp đến trách nhiệm cấp thẻ thuộc chính quyền địa phương, của ngành lao động thương binh xã hội và cơ quan Bảo hiểm xã hội.

Trong 6 tháng đầu năm 2018, huyện Nậm Pồ có 1.112 lượt trẻ em đến khám chữa bệnh, trong đó có tới 800 trường hợp trẻ em dưới 6 tuổi đến khám chưa có thẻ BHYT. Điều này khiến nhiều người đặt câu hỏi: Đâu là vướng mắc khiến nhiều trẻ em đến khám bệnh không có thẻ BHYT?

Thực trạng bức bách

Đưa vấn đề này trao đổi với cơ quan Bảo hiểm xã hội huyện (BHXH), ông Nguyễn Ngọc Minh, Giám đốc BHXH huyện, cho biết: Việc cấp thẻ BHYT cho đối tượng trẻ em dưới 6 tuổi được thực hiện theo quy trình: bố mẹ đến khai sinh cho con ở Tư pháp xã, rồi đến Công an xã đăng ký thường trú, đồng thời công chức lao động ở xã nắm và lập danh sách gửi về BHXH huyện đề nghị cấp thẻ BHYT; sau khi in xong thẻ, BHXH huyện lại gửi lại thẻ cho cán bộ lao động xã chuyển cho người dân để kiểm tra lại thông tin. Tuy nhiên vẫn còn một số bậc cha mẹ chưa thực hiện đi đăng ký khai sinh cho trẻ dẫn tới trẻ chưa được cấp thẻ BHYT nên đã ảnh hưởng tới việc khám chữa bệnh của các cháu. Một số xã gửi danh sách đăng ký chưa chính xác dẫn tới việc cấp thừa, thiếu, sai thẻ vẫn còn.

Thời gian qua, việccấp thẻ BHYTmiễn phí cho trẻ em dưới 6 tuổi đã được BHXH huyện tích cực chủ động triển khai nhằm đảm bảo mọi trẻ em sinh ra đều được thực hiện quyền chăm sóc sức khỏe miễn phí.Đến thời điểm hiện tại, có 8.818 trẻ em dưới 6 tuổi trên địa bàn huyện đã được cấp BHYT. Tuy nhiên trên thực tế, số thẻ này chưa hoàn toàn đến được hết tay các bậc phụ huynh. Bên cạnh đó do biến động thường xuyên về dân số và một số lượng lớn trẻ em theo bố mẹ làm ăn xa không có hộ khẩu đăng ký tạm trú nằm ngoài con số điều tra nên tổng số trẻ em dưới 6 tuổi trên thực tế lớn hơn nhiều so với con số trẻ em được cấp thẻ.

Nguyên nhân khách quan được các cơ quan chức năng đưa ra là do đặc thù huyện vùng cao biên giới có địa hình đồi núi phức tạp, đa số là đồng bào dân tộc thiếu số sinh sống nên khó nắm bắt được những biến động thường xuyên về dân số. Nhận thức của người dân còn hạn chế, một số gia đình còn giữ những phong tục tập quán sinh hoạt lạc hậu, không làm giấy khai sinh cho con ngay sau khi sinh. Cán bộ chuyên trách về trẻ em ở cơ sở chưa có, phần lớn phải kiêm nhiệm nên việc nắm bắt thực tế để thống kê, lập danh sách chính xác trẻ em dưới 6 tuổi gặp nhiều khó khăn, trở ngại. Bên cạnh đó, còn một số trường hợp người dân làm mất thẻ, thẻ cấp phát bị sai sót về họ tên, ngày tháng,... Theo nguyên tắc, chính quyền xã phải lập danh sách để BHXH huyện cấp lại thẻ cho các em nhưng thay vì việc lập danh sách, họ lại báo với người dân là không có thẻ để cấp lại khiến cho nhiều trẻ em trong thời gian dài không có thẻ BHYT.

Thực tế cho thấy, quy trình cấp thẻ BHYT cho trẻ dưới 6 tuổi còn nhiều vướng mắc bởi lẽ ngoài lý do bố mẹ không đi đăng ký khai sinh cho con hoặc cha mẹ tảo hôn thì để thực hiện được quy trình này cần có sự phối hợp chặt chẽ của các bên liên quan, đặc biệt là tâm huyết và trách nhiệm của công chức lao động ở xã.

Trò chuyện với các bác sĩ khoa khám bệnh, Trung tâm y tế huyện, chúng tôi được biết: Nhiều phụ huynh còn thờ ơ với việc đi đăng ký làm thẻ BHYT cho con, đến khi con bị ốm, họ mới đưa con đến cơ sở y tế để khám chữa bệnh, khi phải trả viện phí lúc đó mới nghĩ đến thẻ BHYT. Có nhiều phụ huynh đưa con đến khám bệnh ở Trung tâm y tế không biết tiếng phổ thông nên chưa biết đến quyền lợi khi trẻ em dưới 6 tuổi nếu có thẻ BHYT là được khám bệnh miễn phí. Cá biệt có trường hợp phụ huynh không có tiền để trả viện phí cho con nên trốn về nhà,…

Anh Ma A Phìn, ở bản Huổi Đắp, xã Nậm Tin, có con gái 3 tuổi bị bỏng, đang điều trị tại Trung tâm y tế huyện, khi được hỏi tại sao không làm thẻ BHYT cho con, anh chia sẻ: “Vợ chồng tôi đi làm ăn xa tận Lào Cai, để con ở với ông bà thôi nên tôi chưa có thời gian đi đăng ký khai sinh cho con”. Được biết, cách đây 2 năm vợ chồng anh tảo hôn, đến nay đủ tuổi anh cũng “không có thời gian đi đăng ký kết hôn và khai sinh cho con”. Như vậy đồng nghĩa với việc cháu bé con anh Phìn phải chịu hoàn toàn viện phí lên tới hàng trăm nghìn đồng mỗi ngày vì không có giấy khai sinh và thẻ BHYT.  

Cháu Ma Thị Dinh, 3 tuổi ở bản Huổi Đắp, xã Nậm Tin đang điều trị bỏng ở Trung tâm y tế phải trả viện phí hoàn toàn khi không có thẻ BHYT

Cũng với câu hỏi đó, chúng tôi gặp chị Sùng Thị Sáy ở bản Huổi Sang, xã Nà Hỳ, đang có con hơn một tháng tuổi bị viêm phổi nặng đang nằm ở phòng cấp cứu, câu trả lời chúng tôi nhận được là cái lắc đầu và câu “chi pâu” quen thuộc.

Bé Thào A Sùng, hơn 1 tháng tuổi ở bản Huổi Sang, xã Nà Hỳ đang ở buồng cấp cứu vì bị viêm phổi nhưng không có thẻ BHYT

Ông Nguyễn Giang Binh, Phó Giám đốc Trung tâm y tế huyện Nậm Pồ cho biết: Những trường hợp trẻ dưới 6 tuổi có giấy khai sinh hoặc giấy chứng sinh khi đến khám chữa bệnh Trung tâm đều tạo điều kiện và hướng dẫn phụ huynh sang cơ quan BHXH huyện để làm thẻ BHYT luôn. Với những trường hợp không có giấy khai sinh (do bố mẹ tảo hôn) tùy theo hoàn cảnh gia đình và tình trạng sức khỏe của cháu bé mà Trung tâm sẽ khám chữa miễn phí cho trẻ. Điều kiện quan trọng là ít nhất trẻ trình được giấy khai sinh hoặc giấy chứng sinh để bệnh viện có sơ sở làm các thủ tục thanh toán BHYT cho các cháu.

Thực tế thì dù chưa được cấp thẻ nhưng khi đi khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế, trẻ em dưới 6 tuổi vẫn được BHYT chi trả theo quy định. Vậy làm thế nào để trẻ em dưới 6 tuổi có thẻ BHYT khi đến khám chữa bệnh? Đây là một thách thức đối với cơ quan bảo hiểm xã hội và ngành y tế.

Cần những giải pháp khả thi

Trẻ em là đối tượng cần được quan tâm, chăm sóc và bảo vệ. Đó không chỉ là trách nhiệm riêng của các cơ quan chức năng mà cần sự vào cuộc của toàn xã hội. Trong đó việc cấp phát đủ thẻ BHYT cho trẻ dưới 6 tuổi là việc làm cấp thiết để bảo vệ quyền lợi cho các em.

Tại cuộc họp Ban Chỉ đạo cấp phát thẻ BHYT vừa qua, ông Điêu Bình Dương - Phó Chủ tịch UBND huyện nhấn mạnh: Điều quan trọng đầu tiên là phải xây dựng được đội ngũ công chức lao động ở xã có chuyên môn, trách nhiệm, tận tụy với công việc; phối hợp với cán bộ tư pháp, công an xã để rà soát, nắm bắt đầy đủ những biến động về dân số, có số liệu chính xác từ cơ sở để BHXH huyện làm hồ sơ cấp thẻ BHYT kịp thời. Thực hiện liên thông trong việc cấp thẻ BHYT, giao trách nhiệm cho Trạm y tế các xã thống kê về số trẻ em được sinh ra để có số liệu chính xác thường xuyên. Tích cực tuyên truyền để người dân nâng cao hiểu biết về quyền lợi khi tham gia BHYT, thủ tục để trẻ được cấp thẻ BHYT,.. Và điều quan trọng là phải thay đổi nhận thức của bậc làm cha làm mẹ để họ đi khai sinh cho con, đăng ký làm thẻ BHYT. Bên cạnh đó, cần sự phối hợp chặt chẽ từ cơ sở đến huyện trong việc điều tra, lập danh sách, cập nhật dữ liệu,...; lồng ghép vào các chương trình quốc gia về bảo vệ và chăm sóc trẻ em để có những chiến dịch tuyên truyền sâu rộng đến mọi tầng lớp nhân dân.

Xin được kết thúc bài viết này bằng tâm sự của một cán bộ Bảo hiểm xã hội huyện: Tôi luôn muốn mọi trẻ em được quan tâm và chăm sóc, được biệt là trẻ em vùng cao có hoàn cảnh khó khăn như Nậm Pồ. Cần lắm cái nắm tay vào cuộc của toàn xã hội để trẻ em được phát triển toàn diện mà việc cấp đủ thẻ BHYT cho trẻ em dưới 6 tuổi là một trong những việc làm cấp thiết cho sự phát triển toàn diện đó. Thiết nghĩ, với một huyện vùng cao gian khó như Nậm Pồ, ngoài việc cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan từ huyện đến cơ sở, đội ngũ cán bộ xã tâm huyết và trách nhiệm trong điều tra, rà soát, lập danh sách cấp thẻ BHYT thì công tác tuyên truyền cần tích cực, thường xuyên hơn nữa bởi vấn đề đảm bảo trẻ em dưới 6 tuổi được thực hiện đầy đủ các quyền lợi về BHYT không chỉ là nhiệm vụ của các cơ quan chức năng mà rất cần nâng cao nhận thức và trách nhiệm của chính gia đình trẻ./.