Trên địa bàn huyện Nậm Pồ, dân tộc Xạ Phang, còn gọi là dân tộc Hoa sinh sống chủ yếu ở 3 bản Đệ Tinh 1, bản Mo Công, bản Đề Pua của xã Phìn Hồ. Trong xã hội hiện đại ngày này, người dân tộc Xạ Phang vẫn còn lưu giữ được nhiều nét đẹp văn hóa truyền thống, trong đó người phụ nữ dân tộc Xạ Phang vẫn luôn mặc trang phục truyền thống và tự tay khâu những bộ trang phục đó. Họ đã và đang lặng lẽ lưu giữu lại nét đẹp truyền thống trong trang phục của dân tộc mình.

Phụ nữ dân tộc Xạ Phang mặc trang phục truyền thống trong sinh hoạt hàng ngày

Khi những bông hoa dã quỳ nở vàng khắp bản làng, cũng là thời điểm người phụ nữ dân tộc Xạ Phang bước vào mùa nông nhàn. Lúc bấy giờ, các chị em phụ nữ tập trung vào hoàn thiện những bộ quần áo mới cho các thành viên trong gia đình để đón Tết Nguyên đán đang đến gần. Người dân tộc Xạ Phang quan niệm, ngày Tết phải mặc đồ mới, đó là những bộ trang phục truyền thống do người phụ nữ trong gia đình tự tay may lấy. Năm mới, diện những bộ đồ mới để đón chào một năm nhiều may mắn. Đồng thời, mặc những bộ trang phục mới đó, mỗi người trong gia đình thấy hãnh diện, tự hào về người phụ nữ khéo léo, đảm đang trong nhà. Từ quan niệm đó, trong năm, vào thời gian rảnh rỗi là người phụ nữ dân tộc Xạ Phang lại đem vải vóc, kim chỉ ra để trổ tài may vá.

Chị em phụ nữ dân tộc Xạ Phang tranh thủ may vá trang phục dịp nông nhàn

          Trang phục truyền thống của người dân tộc Xạ Phang nhìn tương đối đơn giản, bộ trang phục nam gồm quần và áo màu sắc tùy chọn và chiếc áo thường may bằng mảnh vải đơn sắc, quần có màu đen. Chiếc áo cũng có thể pha thêm một chút vải màu khác để làm hàng cúc. Điểm nhấn của chiếc áo nam chính là hàng cúc áo với nhiều cúc xếp giày, khuy áo được làm hoàn toàn bằng tay. Góp phần làm rực rỡ thêm sắc xuân ở Nậm Pồ chính là bộ trang phục truyền thống của chị em phụ nữ người Xạ Phang. Nhìn qua, bộ trang phục khá là đơn giản, nhưng màu sắc lại rất rực rỡ. Người Xạ Phang yêu thích những gam màu nổi bật, do vậy những chiếc áo của họ nhìn rất bắt mắt. Áo màu trắng, màu đỏ, màu xanh lá cây, mà xanh lơ, màu hồng, màu vàng... Trong xã hội hiện đại ngày nay, phần thân áo may bằng vải đơn sắc, được chị em mua ở chợ về. Vải may áo có thể có hoa văn in chìm, chứ không in hoa văn to hay họa tiết màu đậm. Bởi phần cầu kỳ và làm nên nét riêng biệt của chiếc áo chính là cổ áo và tay áo. Phần này được thêu hoàn toàn bằng tay, chiếc áo có nổi bật, có tinh tế hay không là nhờ vào tài nghệ phối màu chỉ, thêu các hoa văn, cùng những đường nét thêu tay tinh tế của người làm ra nó. Chị  Ngải Lao Mể, Bản Đệ Tinh 2, xã Phìn Hồ chia sẻ: Để chiếc áo đẹp thì phần quan trọng nhất là thêu tay áo và cổ áo. Làm cổ áo, tay áo đẹp thì chiếc áo của người phụ nữ dân tộc Xạ Phang mới đẹp. Làm phần này chiếm nhiều thời gian nhất, vì đã có mẫu sẵn nên khi nào rãnh rỗi là chị em chúng tôi mang ra thêu, sau khi may xong phần thân áo, mình gắn phần cổ áo và tay áo đã thêu xong vào thân áo để hoàn thiện một chiếc áo của người phụ nữ Xạ Phang.

Cổ áo và tay áo được thêu tay với họa tiết bắt mắt

          Một điểm nổi bật nữa trong trang phục truyền thống của người Xạ Phang chính là đôi giày tự thêu. Đây cũng là một cách để bạn có thể phân biệt dân tộc Xạ Phang với các dân tộc khác. Người Xạ Phang có những đôi giày hài ôm gọn vào chân, được thêu những hoa văn rực rỡ bắt mắt. Đế giày được làm bằng mo tre, sau đó cắt làm sao cho vừa đôi chân, rồi bọc vải vào để khâu làm đế. Đôi giày có bền hay không chính là nhờ vào công đoạn khâu đế có chắc không. Thân giày hoàn toàn được thêu tay. Sợi chỉ để khâu giày làm từ vỏ của một loại cây mọc trên rừng được sơ chế cẩn thận. Giày của phụ nữ có thân giày ôm hết vào chân, người Xạ Phang quan niệm, làm như vậy để đôi chân thon gọn và giữ cho đôi của người phụ nữ được nhỏ nhắn và trắng trẻo. Giày của nam giới để hở 1 bên để tạo được sự thoải mái.

Giày nữ giới (bên trái) với kiểu dáng ôm gọn đôi chân, giày nam giới (bên phải) để hở bên sườn tạo sự thông thoáng

          Ngày nay, trong xã hội hiện đại, ngành công nghiệp may mặc phát triển với nhiều mẫu quần áo đa dạng, năng động phù hợp với từng điều kiện kinh tế của người dân. Trong cuộc sống thường ngày, đàn ông người Xạ Phang chủ yếu vẫn mặc quần áo mua sẵn và vào dịp lễ tết họ mới mặc trang phục truyền thống. Nhưng người phụ nữ dân tộc Xạ Phang vẫn luôn mang trên mình những bộ quần áo do chính tay mình làm. Họ là những người lặng lẽ lưu giữ lại nét văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Chị Ly Xì Tống, Bản Đệ Tinh 2, xã Phìn Hồ, huyện Nậm Pồ tự hào nói: Mình rất tự hào về bộ trang phục của dân tộc mình, ngay từ nhỏ mình đã theo các mẹ, các chị tự tay thêu, tự tay may vá bộ trang phục cho mình, mỗi năm, mình cũng tự tay làm hơn chục trang phục cho cả gia đình đón năm mới.

Lớp trẻ với tâm huyết lưu giữu lại nét đẹp trang phục của dân tộc

          Khi đất trời giao hòa, một mùa xuân mới về, vạn vật sinh sôi nảy nở thì cũng là lúc người Xạ Phang mặc trên mình những bộ quần áo mới tô đẹp cho mình, cho dân tộc mình và tô thắm thêm sắc xuân nơi biên giới Nậm Pồ càng thêm rực rỡ hơn./.