Bệnh dại là bệnh nhiễm vius cấp tính của hệ thống thần kinh trung ương từ động vật lây sang người bởi chất tiết, thông thường là nước bọt bị nhiễm vius dại. Hầu hết các trường hợp bị phơi nhiễm vius dại đều qua vết cắn, vết liếm của động vật, thường là chó, mèo mắc bệnh dại.

Để phòng tránh bệnh dại những gia đình có vật nuôi như chó, mèo  cần chủ động tiêm chủng đầy đủ, không cho chúng chạy rông bên ngoài vì rất dễ lây lan mầm bệnh

         Tại Việt Nam, bệnh dại lưu hành ở nhiều địa phương với nguồn truyền bệnh chính là chó từ 96 - 97%, sau đó là mèo 3 – 4%. Mặc dù các ngành chức năng liên tục khuyến cáo về việc tiêm vắc xin dại, nhưng tại Việt Nam, trung bình mỗi năm vẫn có trên dưới 100 người tử vong vì dại. Khi đã lên cơn dại, người bị bệnh tỷ lệ tử vong gần như là 100%. Vì vậy, mỗi người dân cần trang bị thêm kỹ năng để xử trí khi bị chó, mèo cắn dù là lành hay dại và một số biện pháp cơ bản để phòng tránh bệnh dại.

         Bệnh Dại là gì?

         Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh dại là một bệnh do vi rút gây ra, hầu như luôn gây tử vong sau khi xuất hiện các triệu chứng lâm sàng. Khoảng 99% trường hợp dại là do chó nhà lây truyền bệnh sang người. 

         Hiện tại không có cách điều trị hiệu quả cho bệnh dại sau khi các dấu hiệu lâm sàng xuất hiện. Tuy nhiên, bệnh có thể phòng ngừa được bằng cách tiêm vắc xin phòng dại trước hoặc ngay sau khi bị phơi nhiễm.

         Nguyên nhân gây bệnh Dại

         Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới,  bệnh dại phổ biến trên toàn thế giới. Hàng năm, căn bệnh này gây ra cái chết cho 60.000 - 70.000 người và hàng triệu loài động vật. Dại là căn bệnh vô cùng nguy hiểm khi phát bệnh, 100% cả người bị cắn và vật cắn đều tử vong.

         Bệnh do vi rút dại gây ra có trong nước bọt của những động vật bị bệnh dại. Động vật nhiễm bệnh sẽ lây nhiễm bệnh dại cho động vật khác hoặc con người thông qua vết cắn. Trong một vài trường hợp, bệnh dại có thể được lây nhiễm thông qua sự tiếp xúc nước bọt với vết thương hở, niêm mạc như niêm mạc mắt, mũi. Chẳng hạn như động vật bị nhiễm bệnh dại nhưng vẫn còn trong giai đoạn ủ bệnh liếm lên vết thương trên da bạn là bạn đã có thể bị nhiễm bệnh.

         Triệu chứng của bệnh dại

         Bệnh dại khi phát bệnh sẽ có 2 thể chính bao gồm thể viêm não và thể liệt:

         Thể viêm não: Triệu chứng đầu tiên là sốt, nhức đầu hoặc kiệt sức, kèm theo chán ăn, mất ngủ, bồn chồn, đồng thời xuất hiện triệu chứng sợ nước, sợ gió. Ở giai đoạn tiến triển, bệnh nhân tăng tiết nước bọt nên không thể nhai, nuốt và thường xuyên khạc nhổ. Sau đó, đồng tử bệnh nhân sẽ bị giãn nên mắt nhìn sáng long sòng sọc, co thắt hầu họng, xuất tinh tự nhiên, cường dương và sẽ tử vong nhanh chóng

         Thể liệt: Xuất hiện triệu chứng liệt từ tay, chân đến các cơ, rối loạn tiểu tiện, đại tiện. Ngay khi liệt lan đến cơ hô hấp thì bệnh nhân sẽ tử vong.

         Trong một số trường hợp, người bị chó cắn vì quá lo sợ nên đã ám ảnh mình bị dại và sinh ra nhiều biểu hiện, hành động và âm thanh khác thường. Đó là những trường hợp được cho là giả dại. Trên thực tế, người bị dại sẽ hoàn toàn tỉnh táo cho đến lúc chết chứ không hề điên dại.

         Cách xử trí khi bị chó, mèo cắn dù là lành hay Dại

         Bước 1: Vệ sinh vết thương

         Cần tách rời quần áo ra khỏi vết cắn, trong trường hợp vết cắn ở chân thì nên dùng kéo cắt bỏ phần vải tại vị trí cắn. Điều này giúp hạn chế nước bọt của động vật bám nhiều hơn vào vết thương.

         Rửa vết thương dưới vòi nước chảy mạnh trong vòng 15 phút, nước ấm càng tốt. Sau đó, rửa sạch vết thương với cồn 70%, cồn iốt, tuyệt đối không cố gắng nặn máu. Không nên chà sát vết thương, tránh làm vết thương trầm trọng hơn.

        Bước 2: Băng bó vết thương

        Sau khi vệ sinh vết thương, người bệnh nên dùng gạc y tế hoặc vải sạch để băng bó vết thương để cầm máu đồng thời tránh trường hợp vi khuẩn xâm nhập. Tuy nhiên, không nên băng bó quá chặt khiến máu khó lưu thông.

        Bước 3: Tiêm phòng

        Người bệnh cần đến ngay các cơ sở y tế gần nhất để tiêm vắc xin phòng dại ngay sau bị chó cắn. Lịch tiêm theo lộ trình và loại vắc xin phòng dại sẽ được các bác sĩ tư vấn phù hợp.

        Cách phòng tránh bệnh Dại

        a/. Đối với chủ nuôi chó, mèo (gọi chung là chủ vật nuôi)

        Phải đăng ký việc nuôi chó với Ủy ban nhân dân cấp xã, phường

        Xích, nhốt hoặc giữ chó trong khuôn viên gia đình; bảo đảm vệ sinh môi trường, không ảnh hưởng xấu tới người xung quanh. Khi đưa chó ra nơi công cộng phải bảo đảm an toàn cho người xung quanh bằng cách đeo rọ mõm cho chó, xích giữ chó và có người dắt.

        Liên hệ với nhân viên Thú y  để tiêm vắc xin dại hàng năm và có giấy chứng nhận tiêm phòng cho chó nuôi.

        Chịu mọi chi phí trong trường hợp có chó thả rông bị bắt giữ, kể cả chi phí cho việc nuôi dưỡng và tiêu hủy chó. Trường hợp chó, mèo cắn, cào người thì chủ vật nuôi phải bồi thường vật chất cho người bị chó cắn theo quy định của pháp luật.

        Chủ vật nuôi không chấp hành việc quản lý chó nuôi sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính tại khoản 2 điều 7 của Nghị định 90 và được sửa đổi, bổ sung của Nghị định 04/2020/NĐ-CP ngày 03/01/2020 của Chính phủ, Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:

        Không tiêm phòng vắc xin phòng bệnh Dại cho động vật bắt buộc phải tiêm phòng;

        Không đeo rọ mõm cho chó hoặc không xích giữ chó, không có người dắt khi đưa chó ra nơi công cộng.

        b/. Khi người bị chó, mèo cắn cần:

        Phải xử lý ngay vết cắn bằng Cồn 70^o hoặc cồn Iod đậm đặc, nếu không có cồn sử dụng nước xà phòng đậm đặc rửa nhiều lần dưới vòi nước sạch để làm giảm tối đa số lượng vi rút dại xâm nhập vào người; cần đến ngay Trung tâm y tế hoặc Trạm y tế gần nhất để được tư vấn liệu trình điều trị dự phòng, tuyệt đối không được điều trị bằng thuốc nam.

Chó cắn người cần xích nhốt và nuôi cách ly để theo dõi trong vòng 14 ngày. Nếu phát hiện bệnh phải tiêu hủy theo quy định.

        c/. Để phòng chống bệnh Dại chó, bảo vệ tính mạng con người và cộng đồng. Các tổ chức, cá nhân nuôi chó, mèo cùng chung tay thực hiện:

        Nuôi chó phải khai báo, đăng ký với chính quyền địa phương.

        Chó bắt buộc phải tiêm phòng vắc xin dại 01 lần/năm.

        Không thả chó chạy rông ngoài đường, nơi công cộng.

        Khi chó cắn người, chủ nuôi phải xích nhốt chó nuôi cách ly và báo cho cơ quan thú y gần nhất để theo dõi.

        Khi người bị chó cắn cần đến ngay cơ sở y tế để tiêm ngừa dại sớm, đầy đủ. Tuyệt đối không điều trị bằng thuốc nam khi bị chó dại cắn.