Mắc ca đang được kỳ vọng trở thành cây xóa đói giảm nghèo ở nhiều địa phương của tỉnh Điện Biên. Sau 7 năm trồng thí điểm, loại cây này đã cho những tín hiệu khả quan. Tại các huyện: Tuần Giáo; Mường Ảng; Điện Biên và Thành phố Điện Biên phủ đã có khoảng trên 100ha cây mắc ca bắt đầu cho thu hoạch. Phát triển trồng cây Mắc ca tạo việc làm và thu nhập cho hàng trăm người dân trên địa bàn.

          Trên diện tích đất dốc, bạc màu đã bỏ hoang nhiều năm qua, năm 2017 gia đình anh Lò Văn Phóng, bản Cang, xã Quài Nưa, huyện Tuần Giáo đã quyết định góp đất với Công ty Cổ phần Macadamia Điện Biên trồng thử nghiệm cây Mắc ca.

          Anh Phóng cho biết: Gia đình dành 2ha đất để trồng cây mắc ca. Do phù hợp khí hậu, thổ nhưỡng nên cây sinh trưởng, phát triển tốt, anh Phóng hy vọng mắc ca sẽ sớm đem lại nguồn lợi kinh tế cho gia đình. Ngoài góp đất trồng mắc ca, gia đình anh Phóng còn được Công ty Macadamia Điện Biên nhận vào làm công nhân, công việc của anh chị là hàng ngày làm cỏ và bảo vệ diện tích mắc ca, với thu nhập trên 4 triệu đồng/người/tháng. Có việc làm và thu nhập ổn định, khó khăn của gia đình anh chị đã giảm bớt.

          Huyện Tuần Giáo được tỉnh quy hoạch trồng 2000 ha cây Mắc ca. Ngoài việc hỗ trợ nông dân trong quá trình chuyển đổi cơ cấu cây trồng, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp tục mở rộng diện tích, chính quyền địa phương sẽ tạo điều kiện về cơ chế và đất đai cho các doanh nghiệp vào đầu tư trồng tập trung, thu mua và chế biến hạt mắc ca.

          Ông Vũ Văn Đức, Chủ tịch UBND huyện Tuần Giáo cho biết: Chủ trương của tỉnh tới đây là đẩy mạnh phát triển cây mắc ca ở những nơi có điều kiện thích hợp. Do đó huyện Tuần Giáo giao cho các cơ quan chuyên môn của huyện phối hợp cùng với các sở, ngành của tỉnh xây dựng đề án phát triển cây mắc ca. Đề án bao gồm cả hướng dẫn về kỹ thuật, chính sách, cơ chế để hỗ trợ cho nông dân và doanh nghiệp trong việc trồng, chế biến và tiêu thụ sản phẩm mắc ca. Cùng với một số cây trồng như: Cao su, cà phê, sơn tra, cây mắc ca được kỳ vọng là loại cây xóa đói giảm nghèo bền vững, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho nhân dân trên địa bàn huyện.

          Theo các chuyên gia nông nghiệp, cây Mắc ca trên địa bàn tỉnh Điện Biên nói chung, các huyện Tuần Giáo, Mường Ảng, Mường Nhé, Nậm Pồ nói riêng, có thể trồng tập trung hoặc trồng xen với cây cà phê. Mỗi ha cây mắc ca tập trung, sau năm thứ 5 trồng sẽ cho thu hoạch khoảng 700kg quả, thu nhập từ 40 đến 50 triệu đồng. Càng về những năm sau, năng suất thu hoạch quả càng tăng lên và có thể đạt năng suất 3 tấn quả/ha. Với trên 1000ha diện tích đất trống, đồi núi trọc và hàng trăm héc ta cà phê hiện nay của địa phương là một lợi thế lớn để trồng và trồng xen loại cây mới này.

          Với mục tiêu phát triển rừng bền vững dựa trên quan điểm cải tạo đất trống đồi trọc, đưa những loài cây đa mục đích vào trồng vừa góp phần bảo vệ môi trường, vừa đem lại hiệu quả kinh tế. Sau khi nghiên cứu, tìm hiểu, Công ty Cổ phần Macadamia Điện Biên quyết định chọn mắc ca là cây trồng chủ lực. Dự án có tổng diện tích quy hoạch trên 4.000ha trên địa bàn các huyện: Tuần Giáo; Mường Ảng và Mường Nhé.

          Năm 2012, những cây mắc ca đầu tiên được doanh nghiệp trồng thí điểm tại bản Đứa, xã Quài Tở, huyện Tuần Giáo và xã Tà Lèng Thành phố Điện Biên Phủ, với diện tích gần 20ha, theo hình thức trồng hợp tác với người dân.

          Ông Bùi Văn Định, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Macadamia Điện Biên chia sẻ: Khi mới bắt tay thực hiện dự án, do là loài cây mới nên người dân chưa mặn mà tham gia trồng, chăm sóc. Chính vì vậy, cán bộ đơn vị phối hợp với chính quyền các xã vùng dự án bỏ nhiều công sức, thời gian tuyên truyền để thuyết phục người dân liên kết phát triển cây mắc ca.

          Tuyên truyền theo cách “mưa dầm thấm đất”, từ chỗ chẳng mấy mặn mà, người dân bản Đứa đã tích cực tham gia trồng và bảo vệ mắc ca. Dự án trồng thí điểm vì thế diễn ra thuận lợi. Năm 2013, công ty triển khai trồng mới mắc ca trong vùng quy hoạch dự án với tổng diện tích 35ha tại các xã: Quài Nưa, Quài Cang, huyện Tuần Giáo.

          Đến nay, Công ty Cổ phần Macadamia Điện Biên đã liên kết với người dân trồng hơn 1000ha cây mắc ca tại các xã trong vùng Dự án. Đồng thời xây dựng vườn ươm cây giống cho vùng dự án và nhu cầu cây giống của người dân. Thực tế các vùng trồng cây mắc ca trên địa bàn huyện Tuần Giáo cho thấy, cây mắc ca sinh trưởng và phát triển tốt, phù hợp với thời tiết khí hậu và thổ nhưỡng của địa phương. Đến nay, chiều cao cây đạt bình quân 1,2 - 1,5m, đường kính 2-3cm; tỷ lệ cây sống đạt trên 98%.

          Sẽ trở thành cây xóa đói giảm nghèo

          Theo giá thị trường, hiện nay quả mắc ca được bán với giá 120.000 - 150.000 đồng/kg. Theo tính toán của các nhà chuyên môn, 1ha mắc ca trồng khoảng 280 cây, sau 3 năm trồng, cây cho quả bói và cho thu hoạch ổn định từ năm thứ 5 trở đi. Nếu thực tế sau này đúng như vậy và chỉ cần giá bán là 120.000 đồng/kg, thì 1ha mắc ca năng suất thấp nhất ở những năm thứ 5 được khoảng trên 1 tấn quả, cho người trồng thu nhập khoảng trên 100 triệu đồng/ha.

          Trong khí đó nếu 1ha người dân trồng ngô, trồng lúa, trừ mọi chi phí cũng chỉ cho thu nhập khoảng 6 triệu đồng. Chính vì vậy, nếu trồng mắc ca xen cà phê sẽ cho hiệu quả kinh tế kép. Ông Vũ Văn Đức, Chủ tịch UBND huyện Tuần Giáo cho biết: Thời gian tới, huyện sẽ vận động Nhân dân tích cực trồng xen mắc ca với cà phê trên diện tích hơn 200ha, để nâng cao giá trị thu nhập trên một đơn vị diện tích.

          Cây trồng mới mắc ca đã được khẳng định phù hợp với đất dốc, thổ nhưỡng và khí hậu ở Điện Biên. Cùng với lợi thế về điều kiện tự nhiên, sự ủng hộ của người nông dân, doanh nghiệp, cũng như sự hỗ trợ của chính quyền địa phương và các nhà khoa học, hy vọng cây mắc ca sẽ thực sự giúp nông dân vươn lên xóa đói giảm nghèo./.